Steve Runciman - Zapomniana stolica. Bizancjum

Mistra, położona na stokach malowniczego Tajgetu na Peloponezie, w żyznej dolinie Sparty – była jednym z najpiękniejszych miast bizantyjskich w Grecji. Założona przez krzyżowców w XIII w. okres świetności przeżywała pod panowaniem Bizantyjczyków, pół wieku później jednak poniosła klęskę z rąk Turków. W czasach Paleologów i Kantakuzenów była stolicą kulturalną cesarstwa. Jako ośrodek nauki i sztuki odegrała nader istotną rolę w dziejach kultury europejskiej. Działający tam bowiem najwybitniejszy z bizantyjskich myślicieli Pleton oraz jego uczniowie wywarli niezwykły wpływ na ówczesnych humanistów włoskich, przyczyniając się do rozbudzenia zainteresowań starożytnością. Z kolei Goethe w Mistrze właśnie umieścił spotkanie Fausta z Heleną Trojańską. Trudno o lepsze miejsce na spotkanie świata klasycznego i średniowiecznego niż to miasto, wzniesione w pobliżu ruin starożytnej Sparty, w którym tak pieczołowicie pielęgnowano i przekazywano schedę antyku. Z tego spotkania wziął początek renesans.Steven Runciman (1903-2000) był jednym z najbardziej uznanych i wpływowych historyków epoki bizantyjskiej. W latach 1942-1945 wykładał historię i sztukę Bizancjum na Uniwersytecie  Stambulskim. Owocem rozpoczętych tam badań było jego najsłynniejsze dzieło, trzytomowe Dzieje wypraw krzyżowych. Jest też autorem innych wielce cenionych książek, m.in. Nieszpory sycylijskie, Upadek Konstantynopola 1453, Teokracja bizantyjska czy Manicheizm średniowieczny. Runciman zauroczony Mistrą wielokrotnie ją odwiedzał, czego efektem jest to arcydzieło skompresowanej wiedzy.